TOW: Overlevingsreacties bij motorrijden

[PtrO]

Onlangs in het bezit gekomen van een geweldig boek "Twist of the Wrist", een "aanstichtelijk" boekwerk waarin motorrijden niet alleen een middel is om lekker vooruit te komen maar vooral als rijvaardige wetenschap wordt behandeld.

Zo nu en dan probeer ik daaruit een TOW onderwerp als eye-opener aan te rijden wat wordt genoemd over al of niet goed gebruik van juiste rijtechniek en (aangewende) rijstijl.

Motorrijders zijn aardige mensen die zo veilig mogelijk met (ieders) huid en (allemans) haard willen omgaan. Dat gata goed zolang het goed naar wens gaat. Problemen ontstaan bij onverwachte en onvermoede situaties.
Tijdens die (ook lichte) panieksituaties neemt je instinct het (deels) over van je normale (bedachte en redelijke) handelingen. Dat overlevingsinstinct is goed om te overleven in de bush maar niet bijzonder effectief wanneer je je op twee wielen in de stress raakt.

Stress ontstaat bij mogelijk gevaar wanneer je voor je (soms terechte) gevoel te snel gaat, de bocht uitvliegt, slipt, valt of gaat botsen. Met opgedane ervaring en toegepaste kennis, verleg je je (stress)grenzen en leer je je instinct om beter om te gaan met wat je zo al tegenkomt.

Hieronder een aantal (meestal foute) reacties die je instinctmatig neemt op de motor wanneer je wordt geconfronteerd met een (zeer) bedreigende of enge verkeerssituatie:

• 1) Gas (abrupt) loslaten om onbeheerst te stoppen met wat je doet.
  2) Je als een dolle vastknijpen aan je motor (voel je de spierspanningen )
  3) Tunnelvisie en beperkt zicht (waarbij je dingen over het hoofd ziet, herkenbaar )
  4) Fixatie op het gevaar(lijkste) (zie 3, je ziet object & niet de ruimte daaromheen)
  5) Sturen naar waar je aandacht is (zie 4, je dan rijdt bijna onwillig af op de enige boom)
  6) Niet tijdig of onjuist sturen (deels dus 5 of je gaat verkeerd)
  7) Remfouten (totaal niet, te weinig, veel te veel, ineffectief)

Al die acties zijn een nuttig overlevingsinstinct wanneer je je langzaam beweegt in een gevaarlijke situatie waar je je niet (tijdig) voor kunt verbergen (verstijven), voor verdedigen (vechten) of vandaan (vluchten) kunt.

Met motorrijden moet je voornoemde instinctmatige (re)acties meestal juist voorkomen. Wanneer je je gaat realiseren wanneer wat (aan re/actie) plaatsvindt, ga je pas leren wat je mogelijk beter kunt doen.
Tijdens m'n pas korte motorleven, heb ik alle 7 (re)acties al's en wel vaker ervaren. M'n instructeurs hebben mij de situaties (soms onbedoeld, soms expres) laten opsnuiven zodat ik dat kon "meenemen" als waardevolle rijervaring. Heel langzaam werd en wordt ik mij zo bewuster van "fout" instinctmatig gedrag en probeer dat om te zetten naar een betere oplossing.

Wat zijn volgens jou, ongewenste en onbedoelde (re)acties die je (onder)neemt in een spannende of bedreigende verkeerssituatie ?

[Ingrid]

Een beeld van het verloop van de weg invullen. Dus hetgeen je niet ziet, denken dat het er is.
Rechts hoor ik in het oortje. Ok. Ik zie dat de weg zich splitst in een flauwe bocht naar links en in een flauwe bocht naar rechts. Mooi niet. Ik ga dus te snel die bocht nemen. Blijkt die weg uiteindelijk parallel te lopen aan de weg waar ik vandaan kwam.

Gedrag van mensen inschatten. Ik zit op de rotonde. Die auto staat stil. Vanuit mijn positie stond de man stil bij de 2e afslag. Die 2e afslag is een uitrit vanuit een parkeergarage die niet haaks op de rotonde staat.
Ik moest 3/4 rond. Ik kijk die man nog aan om overtuigd te zijn dat hij me opmerkt. Hij wacht tot ik er bijna ben en schiet zo de rotonde op. Ik kon ontsnappen door naar rechts uit te wijken op de rotonde achter de auto langs en meteen weer naar links, want inmiddels was ik al voorbij de 2e afslag. Hij keek mij aan zonder mij gezien te hebben?

[Koen]

Tja, mensen kunnen nu eenmaal goed horen zonder te luisteren, kijken zonder te zien en praten zonder iets te zeggen

[Ed Vissers]

Angst.
Je verstart en vergeet wat je mogelijkheden zijn en wat je motorfiets allemaal wel kan om "te ontsnappen".

Het volgen van een aanvullende rijopleiding kan het moment, waarop je overvallen wordt door angst, opschuiven. Dat heeft veel te maken met vertrouwen. Hoe mer vertrouwen je in jezelf en je motor hebt, hoe langer en angstmoment wordt uitgesteld. Door het vertrouwen heb je het gevoel de situatie te kunnen beheersen.

[Rond71]

Ik heb de film "Twist of the wrist 2" al diverse keren bekeken.
Blijft mooi hoe het allemaal uitgelegd wordt.
Voor de liefhebber: op Youtube staat de volledige versie van Twist of the wirst 2 Engels gesproken, Chinese ondertiteling.

De punten die PtrO aangeeft worden daar ook ruimschoots behandeld en getoond.

Grts
Ron

[Marcel]

Wat zijn volgens jou, ongewenste en onbedoelde (re)acties die je (onder)neemt in een spannende of bedreigende verkeerssituatie ?

Gas terugnemen in de bocht op een nat wegdek.

Als ik het filmpje mag geloven (en dat doe ik) dan is het geen goed idee om gas terug te nemen in de bocht.
Altijd druk houden op het achterwiel door constant, gelijkmatig en doorlopend een beetje gas te geven in de bocht.
Zelfs bij een nat wegdek.

Gas terugnemen is ook ingegeven door "de angst" om weg te glijden op een nat wegdek.
Na VRO 2 en de uitwijk in de waterbak, zou ik toch beter moeten weten.
"Gewoon" de motor beter afschuinen in de bocht.

Natuurlijk is het terugbrengen van de snelheid voordat je de bocht ingaat een nog veel betere optie.

[PtrO]

Yep, thx@Ron voor de geweldige tip. Door de TOW film heb ik het boek ter Sint laten komen en alvast wat gelezen om zo geen kat in de zak aan te treffen.

Niet echt stress maar daar wel door ingegeven @Ingrid, zijn idd die zogenoemde invulreacties.
Hierbij bedenk/bedacht je een situatie, geeft lekkere rust in je hoofd, die er niet is.
Ja @Koen, thx, mooi citaat en zo waar hoop ik gelezen te hebben wat er stond geschreven

Een overlevings(re)actie is, zover mogelijk, is dus verifiëren van een situatie, altijd je focus te houden op wat er is en gaat komen zodat je kunt ontsnappen.

Leuk en laat ze maar komen wat je reactie (niet) moet zijn tijdens een narrow escape situatie.

[Koen]

Het volgen van een aanvullende rijopleiding kan het moment, waarop je overvallen wordt door angst, opschuiven.

Voor mijn gevoel is het nét iets anders. Het moment wordt in mijn beleving niet opgeschoven, maar verkort.
Als er ineens iets gebeurt waardoor je "overvallen" wordt, treedt de angstreactie direct op. Je knijpt te hard in de rem, focust op wat er fout gaat enz.

Door dit moment korter te laten duren, kun je jezelf "herpakken" zoals de Vlamingen dat zo treffend weten te beschrijven. Vanaf dat moment grijpt dan je ervaring of voorbereiding in en kun je kijken naar andere opties dan onderuit gaan (wat overigens soms nog wel eens de beste optie zou kunnen zijn, als er bv. tegenliggers aan de ene en dikke bomen aan de andere kant zijn )

[Ingrid]

Het gevaar is er ineens.
Je zult op het moment van constateren in 9 van de 10 gevallen niet door remmen aan het gevaar kunnen ontsnappen.
Het gevaar is een obstakel of een verkeerd ingeschatte bocht.
Is het een obstakel, uitwijken door eerst gas los bij de uitwijkmanoeuvre.
Is het een verkeerd ingeschatte bocht, gas erop houden en platter door de bocht zien te komen. Hoe platter, hoe korter de draaicirkel.
In het filmpje van dik anderhalf uur hamert men op countersteering.
De reactietijd volgens het theorieboek is 1 seconde. Bij 50km/uur is dat 14 meter en bij 100 km/uur is dat 28 meter. Dus die meters ben je al kwijt.
Ik reed 25 en dat is 7 meter. Hoe meer ik erover denk, des te meer ik me ervan bewust ben dat ik geluk heb gehad. Het engeltje op mijn schouder riep uitwijken. Was de man een fractie later, had ik het gevaar niet eens gezien en was ik geschept.

[Ed Vissers]

Het volgen van een aanvullende rijopleiding kan het moment, waarop je overvallen wordt door angst, opschuiven.

Voor mijn gevoel is het nét iets anders. Het moment wordt in mijn beleving niet opgeschoven, maar verkort.
Als er ineens iets gebeurt waardoor je "overvallen" wordt, treedt de angstreactie direct op. Je knijpt te hard in de rem, focust op wat er fout gaat enz.
)

Wat ik bedoel is dat als je meer vertrouwen hebt er "meer moet gebeuren" alvorens angst toeslaat.

[PtrO]

Idd. Denk ook dat het meer in die richting zit. Je bent sneller in staat, de situatie te herkennen en in te schatten om vervolgens vanuit je "geleerde" (VRO of lange rij) ervaring, een juiste actie te nemen.

Je oerinstinct zegt "gevaar=stoppen" (freeze) waarbij je alleen nog in een soort aan/uit modus kunt reageren. Je doet niets of juist heel extreem, je gaat min of meer op slot.

Een oplossing is idd vaak niet abrupt remmen maar uitwijken naar de opening of de betere softspot. Dat het vaak net goed gaat noemen we geluk maar ik denk meer aan een autonoom gemaakte keuze. Je "systeem" koos die redding omdat die onbewust "al" was voorzien. Met geluk zul je op de motor niet overeind gaan houden.

Het "durven" vallen zou je ergens ook moeten "leren" zodat je niet als een strakgespannen betonpaal gaat stuiteren maar je meer als een zak zand laat wegglijden of rollen.

[Koen]

Het zal waarschijnlijk een combinatie van beiden zijn. Bij een plotselinge noodsituatie reageer je eerst en denkt dan, te hopen is dat de tijd tussen die twee zo kort mogelijk is.

Ervaring en rijopleiding zorgen er waarschijnlijk voor dat je minder snel in een "plotselinge noodsituatie" komt doordat je beter met bepaalde omstandigheden kunt omgaan.

[Ingrid]

Natuurlijk moet je geluk afdwingen. Het was heel snel bekeken. Geen remweg en in de bocht hangen dus uitwijken, maar de ruimte die ik had was wel heel klein. Dat ik die ruimte nog had was mijn geluk. Had ik die ruimte niet, lag ik op mijn snavel. De motor links van de auto en ik rechts ervan.
In paniek raken = stomme oerinstincten volgen, kun je echt afleren. Die AVB oefeningen zijn goud waard en mijn overtuiging is dat je die vaardigheden gewoon op zijn minst op peil moet houden. Beheers je die vaardigheden onvoldoende, heb je een keuze te weinig. Het zijn er altijd 2 als je de materie beheerst.
Je toekomst is gelijk aan hoever je kijkt.

[BertG]

Bij een plotselinge noodsituatie reageer je eerst en denkt dan

Ik denk dat het net nòg iets anders is
Of we bedoelen hetzelfde maar formuleer ik het net anders.

Bij een plotselinge noodsituatie verval je in (getrainde) reflexen. Je denkt juist niet na over wat er moet gebeuren.
Die reflexen zul je moeten intrainen. Door herhalen, herhalen, herhalen etc.

Hier ook wat leuke voorbeelden:
http://arboenzo.nl/index.php?page=Het%2 ... 20hersenen" opent="in(nieuw);venster;

[Koen]

Ik denk dat we toch wel ongeveer hetzelfde bedoelen Bert. Met "reageren" bedoelde ik inderdaad de schrikreactie, oftewel reflex.

[Ingrid]

Bert formuleert het mooi. (getrainde) reflexen.

Mijn instructeur zei: Een motor is voor de mens gemaakt, maar de mens niet voor de motor.
Stelling:
Van nature reageer je op de motorfiets altijd verkeerd.
Stelling:
Je natuurlijke reflexen zullen plaats moeten maken voor de juiste aangeleerde reflexen. Heb je die aangeleerde reflexen jezelf eigen gemaakt, is er geen paniek.
Stelling:
En dan nog gaan de meest ervaren motorrijders op hun snavel. Om die reden is het halen van je rijbewijs het begin van je carriere op de motor. Heel ervaren motorrijders zullen, de paradox, minder snel gevaarlijke situaties tegenkomen, omdat zij nu eenmaal beter weten te anticiperen. Maar zijn ze een keer aan de beurt, heb je kans dat ze dan evengrote fouten maken als de beginner.

[PtrO]

Mooie uitspraken idd en goed om mee te nemen.

Hoe ervarener je bent je veel minder snel in een onbeheersbare situatie komt. Wanneer een ervaren persoon gevaar loopt heeft die in mijn optie een grotere overlevingskans vanwege de reflexen en zijn "kennis". Dan nog, al gaat die persoon "plat" dan zal die vanuit z'n natuur toch betere kansen hebben dan de onervaren persoon. Denk maar aan het wel/niet vasthouden van de motor tijdens -en waar je gaat vallen.

Kortom je zou ergens als beginner meer gelegenheid moeten hebben om je ervaring op te doen. Na je "rijbewijs" kan je net wegkomen op twee wielen maar feitelijk moet je nog heel wat doormaken, wat je niet "leert" met de lessen.
Volgend jaar ga ik sowieso nog 's een lesuur (of twee evt. in combinatie met een RMT) terug naar de rijschool. Puur om te m'n rijgedrag te (laten na)checken. Daarbij heb ik een VRO in gedachten.

Ik wil hoe dan ook die overlevingsreflexen verder ontwikkelen en in standhouden zodat ik m'n kansen vergroot.

Hier is een leuk Q&A lijstje wat gebaseerd lijkt op TOW, survival reactions http://www.survivalskills.co.uk/riding_skills_51.htm, twee dingen pik ik daar toch :
De meeste motorrijders hebben onvoldoende (zelf)vertrouwen bij het sturen (nemen van bochten) en effectief remmen.

[Ingrid]

Uitspraken durf ik niet echt te doen, wie ben ik?
Het zijn stellingen die uitnodigen om op te reageren.
Zo ook deze:
Zonder er erg in te hebben, stem je je rijstijl af op de beperkingen/ mogelijkheden van je motorfiets. Anders geformuleerd: Op een motorfiets met progressieve vering, durf ik meer en kan ik meer en dat heeft weer te maken met (zelf)vertrouwen. Zie Motome aflevering 5. Elders is gemeld: Met progressieve vering heb je een heel andere motor.
En deze:
Bekend en vertrouwd zijn met je motorfiets zal in noodsituaties in je voordeel spreken. (Wat ik nu uithaal op de Yamaha XJ6, flik ik straks nog zeker niet op Deauvilleke.)

[PtrO]

Ik denk dat het meer neerkomt om eerder en elders geformuleerde uitspraken. Je pas je vooral aan, aan je eigen kunnen op d(i)e motorfiets waar je op rijdt.
Het is vele malen eerder gezegd, vechten tegen de motorfietseigenschappen is je grootste kans op ongelukken.

Ik denk dat je straks zegt, wat ik nu uithaal op Deauvilleke, kon die XJ6 destijds slechts van dromen . Het is een kwestie van ervaring opdoen. De enige functie die die arme XJ6 nu heeft, is jouw helpen je A af te gaan stempelen.

Het is m.i. zeker niet zo dat je door "... vul maar in..." accessoire een betere/veiliger motorrijder wordt maar meer hoe je daar zelf (ook in vertrouwen) mee omgaat. Tuurlijk een comfort verbetering kan je helpen "te overleven" , denk aan ABS wat enig (schijn)vertrouwen schenkt. Het zelfs zou kunnen zijn dat een zg. verbetering misschien juist nadelig is voor het/je motorrijkarakter omdat je niet (meer) weet wat het zonder is/doet.

In eerste instantie moet je jezelf trainen. Helaas is dat erg lastig en soms buitengewoon gevaarlijk op de openbare weg.
Helaas zijn er (bij mijn weten) geen (3D) motorrijsimulatoren die je kunt gebruiken om je elementaire angst-reflexen te trainen. BTW, voor angst ben ik niet bang dat houdt je scherp, wel krijg ik koude rillingen dat ik niet weet wat ik ga of moet doen....

Een overlevings(re)actie is ook: ken uwzelve en leer door (paniek)situaties feitelijk te evalueren of in te beelden.

Bekijk dan nog's die (nearby-)situatie en (be/ver)oordeel oprecht wat JIJ had kunnen doen, alleen daar leert jouw systeem van. De schuld geven aan een ander(e mens of machine) kan altijd nog.

[Ingrid]

Uitgangspunt is dat de schuld in eerste instantie altijd bij jezelf ligt. Het moment dat ik de rotonde op kom, zou voor de man het beslissingsmoment kunnen zijn dat hij voorrang genoot. Voor mij was de eerste afslag vrij en er zat links van mij niemand op de rotonde, dus kon ik ongestoord de rotonde op in de 2 en knipperlichtje naar links aan. Dus had ik de situatie kunnen voorkomen? Op die rare rotonde gebeurt me dat niet meer. (De 2e afslag ligt zowat tegen de eerste aan onder een hoek van 45 graden.)
Maar eenmaal in die situatie was uitwijken de enige optie. Dat heb ik er netjes afgebracht. Met Deauvilleke denk ik nog niet.

In 2e instantie ligt het nooit aan de motorfiets. Of je beheerst dat ding niet voldoende of hij is niet goed onderhouden. In de aflevering nr. 5 van Motome waren er motoren bij die vanaf 2002 geen nieuwe olie in de voorvork hadden en met dempers rondreden die versleten waren. Ze blonken mooi. Dat dan weer wel.
Herinner je het moment nog dat je voor het eerst je nieuwe aanwinst ophaalde? Heb ik met een auto nooit gehad: Ding op 4 wielen en een rond stuur. Rossen met die geit of het nu een Ka is of een Hummer.
Als ik straks Deauvilleke ophaal, doe ik het heel rustig aan. Effe wennen.